De wetgever heeft een aantal belangrijke wijzigingen doorgevoerd in het Belgisch erfrecht, welke in werking zullen treden op 1 september 2018. Een herziening van het erfrecht drong zich op, aangezien onze maatschappij de laatste jaren sterk is geëvolueerd.

Eén van de wijzigingen betreft de afschaffing van het voorbehouden erfdeel voor de bloedverwanten in opgaande lijn (ook wel ascendenten genoemd).

De huidige wetgeving beperkt de wilsvrijheid van een persoon die kinderloos door het leven gaat.

De wetgeving voorziet immers in een voorbehouden erfdeel als een persoon kinderloos komt te overlijden en ascendenten (= ouders, grootouders en andere voorouders) nalaat. Het voorbehouden erfdeel is het deel van de nalatenschap waarover een persoon niet vrij kan beschikken middels schenking (bij leven) of bij testament (na overlijden). Het voorbehouden erfdeel bedraagt in dit geval ¼ per opgaande lijn (vader en/of moederlijke) waarin nog minstens één bloedverwant in de opgaande lijn in leven is bij het openvallen van de nalatenschap.

Bijvoorbeeld: Indien een persoon kinderloos overlijdt en als ascendenten zijn vader en zijn grootmoeder langs moederszijde nalaat, zal het voorbehouden erfdeel ½ van de totale nalatenschap bedragen. Indien deze persoon echter enkel zijn vader en zijn grootmoeder langs vaderszijde nalaat, bedraagt dit slechts ¼.

Indien het voorbehouden erfdeel wordt aangetast, kan van de begunstigden van een schenking of legaat gevraagd worden om een deel of het geheel terug in te brengen in de nalatenschap.

Belangrijke uitzondering hierop: deze erfrechtelijke reserve kan worden uitgeschakeld door een gift onder de levenden aan of een testament in het voordeel van de langstlevende echtgenoot of langstlevende wettelijk samenwonende partner.

Inmiddels besloot de wetgever (in het kader van de hervorming van het erfrecht) om dit voorbehouden erfdeel in zijn geheel af te schaffen met ingang van 1 september 2018. Vanaf 1 september 2018 mag een persoon die zonder kinderen door het leven gaat dan ook middels giften (tijdens het leven) of testament (bij overlijden) vrij beschikken over zijn volledige nalatenschap.

In het bijzonder werd gedacht aan de feitelijk samenwonende partners zonder kinderen. Een gift aan de langstlevende feitelijk samenwonende partner kan onder huidige wetgeving geen afbreuk doen aan de erfrechtelijke reserve van de ascendenten. Dit leidt in sommige gevallen tot onbillijke situaties (vb. bij de aankoop van een woning die men wil laten toekomen aan de langstlevende partner). Door de wetswijziging komt hier aldus verandering in.

Tegelijk heeft de wetgever echter wel de ascendenten willen beschermen die op het ogenblik van het overlijden van de erflater behoeftig zijn of dit door het overlijden worden. Deze bloedverwanten zullen onder de nieuwe wetgeving een vordering tot levensonderhoud kunnen instellen t.a.v. de nalatenschap. Dit kan in de vorm van een maandelijkse lijfrente of in de vorm van een kapitaal. Het bedrag van het levensonderhoud kan hierbij nooit meer bedragen dan één vierde van de nalatenschap per opgaande lijn van bloedverwanten.